Nieuws en actualiteiten
vanuit De Drieklank

30 maart 2020

Wat zou u antwoorden op de vraag: “Wat is de zin van uw leven?” Die vraag stelde Fokke Obbema in zijn boek De zin van het leven aan veertig mensen, met een hele diverse achtergrond. Auteur Obbema kwam niet zomaar tot deze interviewserie. Hij schrijft: “In 2017 ging ik plotseling even dood. Om precies te zijn was het op zaterdag 1 april, om een uur of één ’s nachts.” Zijn vrouw had later verteld: “Opeens hoorde ik een hard snurkend geluid. Daarna luisterde ik of je weer doorging met ademhalen.” Dat gebeurt niet en zijn vrouw belt 112. Het hele circus komt tot hun geluk heel snel in werking. Na enkele dagen van coma komt Obbema gaandeweg bij. Het begin van een vanzelfsprekend langdurig herstel.

Door die intense ervaring van het nabij zijn van de dood stelt Obbema zich voortaan nadrukkelijk de vraag: wat is dan eigenlijk de zin van mijn leven? Zo gaat Obbema op zoek naar antwoorden, door het rondvragen bij zoveel verschillende mensen met verscheidene achtergronden, met steeds als eerste vraag: Wat is de zin van ons leven?
Het is een mooi en indrukwekkend boek, met persoonlijke inkijken in de levens en vooral waarden van deze veertig mensen. Tegelijkertijd werd ik wel treurig van het lezen van dit boek. Het valt me namelijk op hoeveel mensen van die veertig de vraag naar de zin van het leven beantwoorden met uitspraken als: het heeft helemaal geen zin. Of: het is gewoon toeval en je moet er iets van proberen te maken. Of zelfs: de zin van het leven is voortplanting, dat is het.
Ik werd daar treurig van: als het leven gewoon leven is, wat heeft het dan voor zin? Als je alleen de aarde hebt, het platte menselijke leven, wat heeft het dan voor zin? Of als je zelfs alleen maar aarde bént, -stof, materie, verder niet-, wat is dan de zin van het leven? 

In de Bijbel blijft de zin van het leven niet beperkt tot het aardse leven, of een bundel atomen die toevallig elkaar hebben gevonden en ons lichaam en leven vormen. In de Bijbel worden aarde en hemel verbonden, en dat geeft ons leven zin. 

De Bijbel laat ons keer op keer zien dat het niet lukt om je eigen leven zelf te maken, zelf zin te creëren. Al vanaf het eerste begin zie je mensen in de val trappen om het zelf te willen kunnen doen. Om zelfstandig te zijn, onafhankelijk en autonoom. Vanuit jezelf leven en je eigen leven rechtvaardigen. Zelf laten zien en bewijzen dat je ertoe doet, er mag zijn en het kunt. 
Dat klinkt misschien zwaar en overdreven, maar wanneer je een blik op bijvoorbeeld sociale media werpt, zie je dat gauw genoeg nog steeds. Als je ziet wat we daarop plaatsen, kun je je wel eens afvragen: waarom doen we dat eigenlijk? Het is natuurlijk een vorm van het delen van je leven met elkaar, wat heel mooi is. Maar hoe vaak is het niet het vragen van aandacht? Of zelfs het laten zien hoe goed jij het doet, of hoe goed jouw leven is? Of zoals de Vlaamse psychiater Dirk de Wachter het verwoordt: “We moeten allemaal fantastisch, leuk, succesvol, slim, knap en jeugdig zijn. Het leven is echter niet altijd leuk. Soms is het lastig, maar daarmee scoor je niet op Facebook en Instagram. Daar verwacht iedereen een opgestoken duim.” We willen het graag zelf doen en zelfs in het middelpunt staan. De ‘ikkigheid’ van de huidige samenleving, zo verwoordt De Wachter dat. 
Opvallend genoeg raakt de bijna pessimistische en prekerige toon van deze Vlaamse psychiater een gevoelige snaar. Hij trekt volle zalen, waarin veel jonge mensen zich herkennen en laten gezeg-gen door deze psychiater dat ze niet het middelpunt van hun leven moeten willen zijn, omdat dat leidt juist tot moderne aandoeningen, zoals een burnout. Verbreed je leven juist naar de ontmoeting met de ander, stelt De Wachter. Juist in de ander ontsnap je aan de gevangenis van de zelvigheid, de ikkigheid, de nikserigheid, in goed Vlaams.

Het verleidelijke is dan echter wel dat ik alsnog zelf de zin in mijn leven wil maken, bijvoorbeeld door zoveel mogelijk te zorgen voor de ander. Dat ik op die manier mijzelf toch wil rechtvaardigen.
Ik kan mijn naaste echter niet liefhebben als mijzelf, op eigen kracht. Als ik aan het einde van de dag terugblik, zie ik dat ik dat niet kan. Terwijl ik weet dat daarin het geluk en zin is te vinden, stel ik mijzelf en anderen keer op keer teleur. Ik hoef de zin echter gelukkig niet zelf te maken, of mijn eigen bestaan te rechtvaardigen. Dietrich Bonhoeffer, de bekende theoloog, die vanwege zijn verzet tegen het naziregime 75 jaar geleden werd vermoord, schreef daarover: 
“Een christen is een mens die zijn heil, zijn redding, zijn gerechtigheid niet meer bij zichzelf zoekt, maar alleen bij Jezus Christus.”

Wat is de zin van ons leven? Misschien is het kortste antwoord wel: Jezus Christus.

Tim van Iersel